Zasady zachowania w Dojo


Dojo jest miejscem, w którym trenuje się sztuki walki. Obowiązuje w nim specyficzny sposób zachowania (etykieta), wywodzący się z kultury wschodniej. Przestrzeganie etykiety pociąga za sobą konieczność bycia uważnym w każdej chwili.
Właściwe zachowanie obowiązuje w całym budynku, w którym mieści się Dojo, czyli nie tylko na Sali do treningów, ale również w szatniach, na korytarzach, w biurach, itp.
Podczas przebywania w Dojo oraz praktyki, należy ograniczyć rozmowy do minimum i nie przeszkadzać.
W Dojo zabrania się samowoli. Wymagane jest zachowanie dyscypliny i podporządkowanie się nauczycielowi.
Podczas przebywania w Dojo, należy w pełni poświęcić się treningowi i odłożyć na później wszystkie sprawy nie związane z ćwiczeniami.
Do Dojo nie wolno przychodzić po spożyciu alkoholu, czy pod wpływem środków odurzających. Palenie papierosów i spożywanie innych używek w Dojo jest surowo zabronione.
W Dojo nie należy używać języka wulgarnego i swoim postępowaniem prowadzić do zatargów. Popisywanie się siłą i podkreślanie wyższości, należy do zachowań prymitywnych, niegodnych naśladowania. Nauczyciel może usunąć z zajęć osobę zachowującą się nagannie.
Podczas nieobecności Sensei jego funkcję pełni wyznaczony Senpai (asystent).
Gdy Sensei przekazuje uwagi, rady, pokazuje błędy lub wydaje polecenia, to należy wysłuchać ich w milczeniu i bez komentarzy. Kiedy przeszkodzimy Sensei, to w dobrym tonie jest przeprosić poprzez ukłon.
Nie wypada spóźniać się na wyznaczoną godzinę zajęć. Jeśli tak się stanie, to należy poczekać przy wejściu, aż prowadzący pozwoli ćwiczyć. Warto powiadomić Senseia przed rozpoczęciem zajęć o możliwym spóźnieniu, gdyby nie dało się tego uniknąć. Podobnie, należy zrobić w przypadku, gdy zajdzie potrzeba wcześniejszego opuszczenia treningu.
Osoby starsze stopniem lub rangą należy puszczać przodem. Podobnie zaawansowanych wiekiem o ile wszyscy są na tym samym poziomie. Również obowiązuje zasada, iż młodszy ustępuje starszemu zarówno w stopniu, czy randze jak i starszemu wiekiem.
Szacunek jest jedną w kluczowych wartości w sztukach walki Budo. Dlatego z szacunkiem należy mówić o Dojo, prowadzących i ćwiczących. Należy szanować zdrowie i życie ćwiczących oraz rzeczy, które do nich należą.
Strój do ćwiczeń powinien być zawsze czysty i estetyczny. Niedopuszczalne jest ćwiczenie w stroju porwanym, postrzępionym czy brudnym. W sztukach walki Budo, czystość ubioru jest powiązana z symboliką procesu oczyszczania siebie.
W trakcie treningu ćwiczący powinien otworzyć swój umysł i zaufać nauczycielowi. Nie należy trzymać się kurczowo tego, co już się umie, ale iść ciągle do przodu. Pogłębiać swoją wiedzę i być otwartym na zdobywanie nowych doświadczeń.
Nie należy podważać tego co mówi i pokazuje Sensei. Trzeba cierpliwie ćwiczyć to, co zostało zadane, a polecenia nauczyciela wykonywać bez ociągania się.

Ceremoniał


Ceremoniał ma charakter szczególnego rytuału. Przynosi ze sobą nastrój spokoju i swoisty porządek, daje poczucie harmonii i bezpieczeństwa. Podejście do ceremoniału i dbanie o etykietę, pozwala rozpoznać stopień zaawansowania ucznia. Im wyższy, tym większa elegancja, uważność i wyższe wymogi wobec siebie w sprawach etykiety.
Przy wchodzeniu do Dojo i wychodzeniu z niego wykonujemy ukłon w pozycji stojącej w kierunku środka sali.
Na początku i na końcu treningu odbywa się ceremoniał początkowy i końcowy. Jest on charakterystyczny dla różnych Dojo. Zwykle wykonuje się wtedy od jednego do czterech ukłonów.
W większości Dojo uczniowie zajmują miejsca twarzą do kamiza, czyli strony, na której wisi portret i kaligrafia, a następnie wykonują krótką medytację (koncentrację w pozycji siedzącej). Na sygnał nauczyciela wszyscy wykonują ukłon Shomen ni rei wyrażając swe podziękowanie dla twórcy stylu (dla tradycji). Następnie nauczyciel zwraca się twarzą do uczniów, a oni kłaniają się jemu i mówią Onegai shimasu (onegaj szimas). Na zakończenie treningu uczniowie dziękują również sobie nawzajem.
Uczniowie opuszczają Dojo zwykle według rangi. Najmłodsi puszczają przodem starszych. Pierwszy z Dojo wychodzi nauczyciel.
Kiedy się do siebie zwracamy lub kończymy rozmowę również się kłaniamy. Gdy kłaniają się sobie osoba starszy i młodsza, to starszy prostuje się pierwszy, a młodszy ostatni. Uczniowie prostują się z ukłonu dopiero wtedy, gdy wyprostuje się nauczyciel.
Kiedy prosimy kogoś do ćwiczeń, to należy się ukłonić i powiedzieć: Onegai shimasu. Jest to nasze zaproszenie połączone z wyrazami szacunku skierowanymi do partnera. Kiedy kończymy ćwiczenia z partnerem, to oprócz ukłonu mówimy też Arigatoo (dziękuję). Adeptowi z wyższym stopniem od nas dziękujemy mówiąc Arigatoo Gozaimasu (arigatoo godzajmas), a kiedy jest to Mistrz (Shihan, czyt. szihan) mówimy Arigatoo Gozaimashita (arigatoo godzajmaśita).
Kiedy nauczyciel wchodzi do Dojo, a asystent rozpoczął już zajęcie, to zobowiązany jest przerwać trening, podać komendę Rei (ukłon), na którą za jego przykładem wszyscy zwracają się twarzą do nauczyciela i pozdrawiają go ukłonem.

Przydatne zwroty


Wszelkie polecenia wydawane są na ogół w ojczystym języku ćwiczących. Kiedy spotykają się ćwiczący z wielu krajów obowiązuje tradycyjna japońska terminologia, co ułatwia porozumiewanie się.
• Arigato - dziękuje
• Ashi sabaki - praca stóp
• Bokken/bokuto - drewniany miecz
• Budo - sztuki walki
• Seiza (sejza)/chakuza - usiądź
• Chudan/chudan no kamae - poziom średni/wysokość brzucha
• Dan - stopień mistrzowski
• Dojo - sala ćwiczeń
• Gedan/gedan no kamae - poziom niski/poniżej bioder
• Gyaku - odwrotny
• Hai - tak
• Hajime - (czyt. hadżime) - naprzód, ćwiczyć wykonywać
• Hakama - szerokie plisowane spodnie
• Hidari - w lewo
• Jodan/jodan no kamae - pozim wysoki/nad głową
• Kaeshi waza - kontr techniki
• Kamae - postawa
• Kata - zestaw form
• Keiko - trening
• Kiai - okrzyk
• Kihon - podstawy
• Kyu - stopnie uczniowskie
• Mae - do przodu
• Matte - natychmiast skończyć ćwiczenie
• Migi - w prawo
• Mokuso - koncentracja, skupienie
• Onegai shimasu - proszę
• Otagai ni rei - ukłon do współćwiczących
• Rei - ukłon
• Reiho - Zasady zachowania się na treningu/ceremoniał
• Seiza (sejza) - siadać
• Senpai - zaawansowany starszy, wyższy stopniem student
• Sensei - nauczyciel
• Shomen ni rei - ukłon do strony głównej w dojo
• Suburi - zestaw cięć
• Ushiro - do tyłu
• Yamme (jamme) - przerwać ćwiczenia
• Yoi (joi) - przygotować się, poprawić ubiór, skupić przed ćwiczeniem
• Zekken/nafuda - identyfikator noszony na lewej piersi